Градење на капацитетите на ГО за борба против трговијата со деца беше целта на обуката што се одржа во рамките на Пилот-проектот за систем за рано предупредување за исчезнати деца, со обучувачи од Австрија и Северна Македонија. Граѓанските организации се еден од важните чинители кои можат да придонесат за подобрување на постоечките пристапи и за изнаоѓање нови методи за превенција, истрага и ублажување на трговијата со луѓе и деца, како и за заштита или зајакнување на правата на оние кои се засегнати со размена на искуства и стекнување нови знаења.

Координаторот на проектот Александра Радевска ја нагласи потребата од ангажирање различни чинители (јавен и приватен сектор, граѓански организации, медиуми) и дека за успешно спроведување на проектот ќе се потпираат на австриското искуство, бидејќи таков систем веќе постои во Австрија, како што постои во многу други земји во светот.

-Многу е важно да се има шанса да се разберат знаците на трговија со луѓе, а за да се направи тоа важно е да се знаат разликите меѓу различните феномени како што се прекршување на правата на децата, злоупотреба на деца, сексуална злоупотреба, нерегуларна миграција и секако што конкретно ТЛ претставува од гледиште на жртвите – изјави Астрид Винклер, директорка на ECPAT Австрија, водечка организација во спроведувањето на проектот.

Андреа Накова ги презентираше родовите аспекти, контекстот на жртва и вина, фазите на ТЛ и ризиците во зависност од лицата или земјите притоа дефинирајќи ја трговијата со луѓе. Таа, исто така, ја сподели македонската институционална рамка, законодавството во врска со ТЛ. Учесниците имаа можност да ги споделат своите размислувања и искуства кои потврдуваат дека секој од нас може да биде жртва на трговија со луѓе.

Андреа Накова даде опис на јазикот и терминологијата релевантни за ТП во контекст на трговија со деца. Како што рече таа, при идентификувањето на жртвите важна улога играат давателите на социјална грижа. Кога граѓанските организации работат со децата жртви, тие треба да знаат дека во некои чекори ќе ја прекинат комуникацијата откако жртвата ќе биде внесена во системот на заштита од институциите.

Кога се споменува темата за трговија со деца, често се поврзува со питачење, мислите што ми паѓаат на ум се и труд и сексуална експлоатација, киднапирањето како насилен чин, што не мора да се случи, понекогаш нема насилство бидејќи семејството е вклучено во трговија со луѓе. Терминологијата е важна во известувањето за трговија со деца и користењето несоодветни термини само за да се привлече вниманието на јавноста.

Ева Кауфман, тренер од LEFO-IBF ја сподели австриската институционална рамка, процесот на идентификација, специјализираната полиција, федералните криминални сили кои работат на случаите, понатамошната обработка на случаите до LEFO-IBF, MEN-Via или Управата за грижа за деца. Таа објасни како да се препознаат разликите помеѓу ТЛ и шверцот со луѓе и нивната поврзаност со децата, а учесниците имаа шанса да вежбаат преку групна работа.

Андреа Накова презентирајќи го специфичниот ризик за трговија со луѓе,  рече дека децата кои питачат на улица се најзагрозени да бидат тргувани кај нас, и иако тоа е многу често забележано во главниот град Скопје и другите градови, не постојат механизми за негово решавање дури и кога реагираат институциите.

Учесниците споделија искуства дека во другите градови во нашата земја децата одбиваат помош доколку таа не дојде во форма на пари, кои не се сигурни дека ќе ги искористат за себе или ќе му ја дадат на експлоататорот. Децата од улица понекогаш ги користат парите за злоупотреба на супстанции (шмркаат лепак за да ги олеснат тешките услови на живот на улица).

Во дискусијата Наташа Доковска го спомна првото засолниште за деца на улица во Скопје пред 20 години, давајќи детали како децата се воспитувале, се згрижувале и се обидувале да им се дадат документи. Бидејќи проблемот е одржливоста на ваквите активности, рече таа, мора да има институционална помош за да се реши тоа за да се преселат децата од улица.

Ева Кауфман коментира дека тоа е социјален проблем, оптоварување на услугите за социјална заштита. Како што рече, исто така, не секое дете што проси е жртва на трговија со луѓе; понекогаш тоа е единствениот начин да заработат пари. Она што треба да биде јасно е дека понекогаш децата кои питаат може да бидат цел и подоцна да станат жртви на трговија со луѓе.

Од учесниците беше побарано да споделат знаење за секундарната виктимизација, каде што беа споменати медиумите и потребата да се едуцираат да не го ревиктимизираат лицето кога интервјуираат или пишуваат за случајот.

Граѓанските организации мора да знаат кои информации се неопходни за медиумите, заштитата на податоците, земјата на потекло на жртвата на пример, но и да имаат предвид позитивен пристап при интервјуирањето. Прашањето како преживеале е позитивна перцепција, исто така им дава чувство дека можат да го надминат и да го продолжат животот, рече Ева Кауфман.

Наташа Доковска се осврна на пристапот до информации и заштитата на личните податоци за исчезнати деца. Таа зборуваше за заштита на приватноста на жртвата, почитување на пресумпцијата на невиност и стимулирана интеракција за она што се дефинира како лични податоци (прекар, е-пошта, IP адреса, видео на интернет со дете во ќош и сценографија, фотографија со жена која држи дете)…

– Жртви на трговија со луѓе може да бидат мажи, жени, девојчиња, деца, возрасни, малолетни лица, без разлика на нивната етничка, политичка или верска група и дека тие (жртвите) се меѓу најранливите категории граѓани за кои ГО имаат интерес и должност да ги заштити. Има, секако, трговци, криминални и интересни групи, организатори, оние кои заработуваат… Да ве потсетам дека кога работите на вакви случаи почитувајќи ги етичките стандарди, почитувајќи ги правата на овие луѓе, покрај заштитата на жртвите, Вие како претставници на граѓанскиот сектор се заштитувате – рече Наташа Доковска.

Астрид Винклер зборуваше за механизмот на ГРЕТА – која придонесува во подготовката на извештајот. Механизмот за мониторинг на СЕ, ГРЕТА, ги оценува сите земји што ја потпишаа Конвенцијата, на секои 3-4 години. Таа ги охрабри граѓанските организации да дадат коментари до ГРЕТА бидејќи понекогаш е тешко да се дојде до институциите, на овој начин можете да ги пренесете критиките преку механизмот на ГРЕТА за да можат да го препорачаат до институциите во земјата. Затоа, треба да го искористите овој механизам за да бидете слушнати, рече таа.

Учесниците коментираа дека е важно да се вклучи во подготовката на извештаи до ГРЕТА, или извештај во сенка што може да се направи како мрежа на граѓански организации во земјата. Улогата на граѓанскиот сектор е да биде коректор на власта, па Наташа Доковска предложи да се направи извештај во сенка.

Ева Кауфман потврди дека е направен извештај во сенка за извештајот CEDAW, како и за конвенцијата за правата на децата, а националната коалиција на конвенцијата од која се дел LEFO и ECPAT придонесуваат за извештајот во сенка. За Конвенцијата на СЕ за акција против трговијата со луѓе од страна на страните, нема сознанија дека е направен извештај во сенка, но тоа е добра алатка за ГО, додаде таа.

Учесниците од граѓанските организации се согласија дека извештајот во сенка е добра идеја, од страна на мрежа на граѓански организации да има систем за следење на ситуацијата на национално и локално ниво. Учесниците ја истакнаа важноста да се работи на подигање на свеста на сите засегнати страни бидејќи многу жртви, па дури и граѓанските организации кои работат со нив се обесхрабрени да пријават до институциите во страв од секундарна виктимизација од страна на институциите, медиумите или јавноста.