📍 Скопје, 28 мај 2025
📢 Одбележан Меѓународниот ден за подигнување на свесноста за менструална хигиена и здравје
📌 Организатор: Новинари за човекови права (НЧП)
„Црвен разговор“ во Скопје: Жените бараат менструална правда и институционални решенија
Во чест на 28 мај – Светскиот ден за менструална хигиена, организацијата Новинари за човекови права (НЧП) организираше тркалезна маса под наслов „Црвен разговор: Информирај се, бори се, менувај!“. Настанот се одржа во центарот ГНЕЗДО во Скопје и собра претставници од институции, граѓански организации, новинари, млади и експерти по јавно здравје.
Главна порака:
„Менструацијата не е срам, не е луксуз и не смее да биде табу. Таа е витален знак на женското здравје и мора да добие соодветно место во јавните политики и институционалното делување.“
🔴 КЛУЧНИ ФАКТИ ПРЕЗЕНТИРАНИ НА НАСТАНОТ:
- 90% од девојчињата во руралните средини изостануваат од училиште 4–5 дена месечно поради менструација.
- 60% од девојките во рурална и 20% во урбана средина не користат комерцијални производи поради цена.
- Само 6% од анкетираните девојчиња дома зборуваат за менструација; кај момчињата – само 1%.
- Во 28 училишта со помош на НЧП се реконструирани женски тоалети, но ниедно нема постојан пристап до сапун, вода и соодветен отпаден систем.
- Над 6 милиони влошки и тампони месечно завршуваат како отпад без соодветно управување.
🧾 БАРАЊА ПРОИЗЛЕАНИ ОД ТРКАЛЕЗНАТА МАСА:
- Национална стратегија за менструално здравје и правда
- Вклучување на темата во здравство, образование, социјална заштита и родово буџетирање.
- Бесплатни менструални производи во јавни институции
- Основни и средни училишта
- Универзитети, болници, социјални центри, засолништа
- Женски тоалети во молови, компании, хотели
- Вклучување на менструалната хигиена во наставата
- Обука за наставници, посебни едукативни модули
- Вклучување на момчиња и мажи во темата
- Подобрување на санитарната инфраструктура
- Чисти, безбедни и приватни тоалети со вода, сапун и депонии
- Пристапност и за девојчиња со попреченост
- Продолжување на даночната реформа
- Иако ДДВ-то е намалено од 18% на 5%, тоа не е доволно – бараме бесплатен пристап за ученички
- Национална кампања против стигмата
- Вклучување на медиуми, јавни личности и институции во нормализирање на темата
- Редовно следење и извештаи (менструален индекс)
- Истражувања, транспарентни буџети, јавно известување
НЧП ги повикува надлежните институции, особено Министерствата за здравство, образование, труд и финансии, да преземат конкретни мерки за институционализација на менструалната правда. Управувањето со менструалната хигиена не е само прашање на лична грижа – туку прашање на јавно здравје, еднаквост и достоинство.